H5M, H6S2 i H13JS – stale żaroodporne dla przemysłu ciężkiego

Stale żaroodporne to jedna z kluczowych grup materiałów stosowanych w przemyśle energetycznym, hutniczym, petrochemicznym i cementowym. Dzięki specjalnym dodatkom stopowym, takim jak chrom, molibden, aluminium czy krzem, wykazują zdolność do pracy w bardzo wysokich temperaturach, zachowując przy tym stabilność struktury, odporność na pełzanie i korozję gazową.

W niniejszym opracowaniu przyjrzymy się trzem istotnym gatunkom:

H5M – stal żaroodporna chromowo-molibdenowa 12CrMo195 (1.7362),
H6S2 – stal żaroodporna chromowo-krzemowa X10CrAl7 (1.4713),
H13JS – stal chromowo-aluminiowo-krzemowa X10CrAl13 (1.4724).

Każdy z nich ma odmienną charakterystykę, dzięki czemu sprawdzają się w różnych sektorach przemysłu.

H5M – stal żaroodporna 12CrMo195, 1.7362

H5M (12CrMo195, 1.7362) należy do grupy stali chromowo-molibdenowych. Jej skład obejmuje ok. 0,12% węgla, 0,9–1,1% chromu i 0,25–0,35% molibdenu. Dzięki temu gatunek ten łączy:

wysoką odporność na pełzanie przy pracy w długim czasie w temperaturach 500–600°C,
dobrą wytrzymałość na rozciąganie i ściskanie,
umiarkowaną odporność na korozję w atmosferze spalin.

Mikrostruktura

Podstawą właściwości stali H5M jest mikrostruktura perlityczno-bainityczna stabilizowana dodatkami Cr i Mo. Molibden ogranicza procesy wydzielania węglików i spowalnia degradację struktury przy długotrwałej pracy w wysokiej temperaturze.

https://www.alfa-tech.com.pl/stale-wysokostopowe-stal-zaroodporna-h5m/

Zastosowania

Stal H5M (12CrMo195, 1.7362) znajduje zastosowanie głównie w:

kotłach energetycznych (rury, kolektory, przegrzewacze pary),
wymiennikach ciepła i armaturze ciśnieniowej,
instalacjach petrochemicznych,
elementach narażonych na działanie pary wodnej i gazów spalinowych.

Dzięki dobrej spawalności materiał ten jest chętnie wykorzystywany do produkcji konstrukcji ciśnieniowych.

H6S2 – stal żaroodporna X10CrAl7, 1.4713

Kolejny gatunek – H6S2 (X10CrAl7, 1.4713) – należy do grupy stali chromowo-krzemowych z dodatkiem aluminium. Zawartość chromu na poziomie 6–7% oraz aluminium w ilości ok. 1% zapewniają powstawanie stabilnej warstwy tlenków na powierzchni.

Właściwości

odporność na utlenianie do 850°C,
dobra przewodność cieplna,
wysoka stabilność strukturalna w atmosferze gazów spalinowych,
niższa odporność mechaniczna niż w stali H5M, ale lepsza ochrona powierzchniowa.

Zastosowania

Stal H6S2 (X10CrAl7, 1.4713) stosowana jest do budowy elementów, gdzie kluczowa jest odporność na utlenianie:

blachy 1.4713 wykorzystywane do produkcji osłon pieców, przewodów spalinowych i kanałów dymowych,
części suszarni przemysłowych,
elementy instalacji grzewczych,
konstrukcje w hutnictwie szkła i ceramiki.

Dzięki korzystnej cenie w stosunku do żywotności materiał ten jest wybierany tam, gdzie występują średnie temperatury pracy.

H13JS – stal żaroodporna X10CrAl13, 1.4724

Najbardziej zaawansowany z omawianych gatunków – H13JS (X10CrAl13, 1.4724) – należy do grupy stali chromowo-aluminiowo-krzemowych. Zawiera aż 12–13% chromu oraz znaczną ilość aluminium (ok. 5–6%).

Właściwości

odporność na utlenianie nawet do 1100°C,
tworzenie trwałej warstwy ochronnej Al₂O₃,
doskonała odporność na korozję gazową i siarkową,
wysoka stabilność wymiarowa podczas wielokrotnego nagrzewania i chłodzenia.

Zastosowania

Stal H13JS (X10CrAl13, 1.4724) jest stosowana w najtrudniejszych warunkach:

elementy pieców hutniczych, cementowych i szklarskich,
części instalacji petrochemicznych,
konstrukcje turbin i kotłów o wysokiej mocy,
blachy 1.4724 używane w systemach spalania i oczyszczania spalin.

Dzięki wysokiej zawartości aluminium stal ta jest w stanie pracować znacznie dłużej w ekstremalnych temperaturach niż standardowe gatunki chromowe.

Porównanie H5M, H6S2 i H13JS

Gatunek stali	Oznaczenia	Odporność temperaturowa	Kluczowe zastosowania	Forma wyrobów
H5M	12CrMo195, 1.7362	do ok. 600°C	kotły energetyczne, armatura ciśnieniowa	rury, pręty, odkuwki
H6S2	X10CrAl7, 1.4713	do ok. 850°C	blachy piecowe, przewody spalinowe	blachy 1.4713, taśmy
H13JS	X10CrAl13, 1.4724	do ok. 1100°C	piece hutnicze, cementowe, instalacje petrochemiczne	blachy 1.4724, pręty, odkuwki

Asortyment dostępny w sprzedaży

Stale żaroodporne H5M, H6S2 i H13JS są dostępne w wielu wariantach wyrobów hutniczych, co pozwala na ich zastosowanie w różnorodnych projektach technologicznych:

blachy gorącowalcowane i zimnowalcowane – w gatunkach 1.4713 oraz 1.4724,
pręty okrągłe walcowane i kute,
płaskowniki i taśmy precyzyjne,
odkuwki swobodnie kute,
rury bezszwowe i spawane,
formatki i wypałki przygotowane na zamówienie.

Tak szeroki wachlarz asortymentu umożliwia dopasowanie materiału do specyfiki danej instalacji przemysłowej – od małych pieców laboratoryjnych, przez suszarnie, aż po wielkie elektrownie i zakłady petrochemiczne.

Podsumowanie

Dobór stali żaroodpornej zależy od wielu czynników – temperatury pracy, atmosfery gazowej, wymagań mechanicznych oraz zakładanej żywotności elementów.

H5M (12CrMo195, 1.7362) to stal o wysokiej wytrzymałości mechanicznej, stosowana głównie w energetyce i armaturze ciśnieniowej.
H6S2 (X10CrAl7, 1.4713) sprawdza się w piecach i kanałach spalinowych, gdzie potrzebna jest odporność na utlenianie do 850°C – szeroko wykorzystywana w postaci blach 1.4713.
H13JS (X10CrAl13, 1.4724) to gatunek premium, oferujący odporność do 1100°C – niezastąpiony w hutnictwie, petrochemii i przemyśle cementowym, najczęściej dostępny jako blachy 1.4724 i odkuwki.

Dzięki tym trzem gatunkom przemysł ciężki dysponuje rozwiązaniami, które pozwalają na bezpieczną i długotrwałą eksploatację urządzeń w ekstremalnych warunkach temperaturowych.