Willa „U Dziadka”

Willa „U Dziadka” w Otwocku to miejsce, które fascynuje zarówno miłośników architektury drewnianej, jak i pasjonatów historii społecznej XX wieku. Położona wśród otwockich sosen, na spokojnej działce przy ulicy Adama Mickiewicza, stanowi wyjątkowy przykład modernizmu w drewnianej zabudowie letniskowej. Jej losy są nierozerwalnie związane z działalnością Kazimierza Lisieckiego „Dziadka” oraz Ogniskiem Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy, co nadaje temu miejscu szczególną wartość historyczną i emocjonalną. W ostatnich latach willa przechodzi gruntowną rewitalizację, która przywraca jej dawny blask i otwiera nowy rozdział w dziejach otwockiej architektury.

Historia willi „U Dziadka”

Willa powstała w latach 20. XX wieku na działce znanej jako Willa Elwirów, należącej początkowo do Luzera Józefa Ciechanowskiego i Chil-Michela Hoffmana. Budynek szybko wpisał się w krajobraz otwockiego letniska, wyróżniając się nowoczesną, zwartą bryłą i modernistycznym detalem, co było rzadkością wśród dominujących w okolicy świdermajerów. W 1938 roku połowa willi została sprzedana Zeldzie Ciechanowskiej, a w czasie II wojny światowej nieruchomość została odebrana właścicielom ze względu na ich żydowskie pochodzenie. Po wojnie, w opuszczonej i zniszczonej willi, powstało Ognisko Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy „Świder”, prowadzone przez Kazimierza Lisieckiego, znanego jako „Dziadek”. To właśnie od jego przydomka pochodzi obecna nazwa willi.

Kazimierz Lisiecki był wybitnym pedagogiem i społecznikiem, który już w latach 20. XX wieku zakładał pierwsze ogniska dla dzieci ulicy w Warszawie. Po wojnie stworzył sieć domów na terenie całej Polski, a otwocka willa stała się jednym z najważniejszych miejsc tej inicjatywy. W 1948 roku Lisiecki zamieszkał na pierwszym piętrze willi, a w 1951 roku zatrudnił tu Marię Pilecką, żonę rotmistrza Witolda Pileckiego. Przez kolejne dekady willa była miejscem, w którym dzieci i młodzież znajdowały opiekę, wsparcie i namiastkę prawdziwego domu.

Architektura i detale budynku

Willa „U Dziadka” została wzniesiona na ceglanym fundamencie, z drewnianą konstrukcją szkieletową, wypełnioną igłami sosnowymi. Z zewnątrz budynek ozdobiono deskami szalunkowymi, układanymi naprzemiennie poziomo i skośnie, co nadaje elewacjom wyjątkowy, modernistyczny charakter. Wnętrza tynkowano na drewnianych listwach, a stropy i schody wykonano z drewna. Całość rozplanowano na planie symetrycznym, z ośmioma osiami i dwuipółtraktowym układem pomieszczeń.

Budynek jest dwukondygnacyjny, z niskim poddaszem i pulpitowym dachem pokrytym papą. Najbardziej charakterystycznym elementem są liczne werandy i tarasy – dwie w elewacji południowej oraz po jednej w każdej z elewacji szczytowych, wszystkie dwukondygnacyjne. Ozdobne balustrady i pochwyty schodów, a także oryginalna stolarka drzwiowa, podkreślają wyjątkowy styl willi. Wnętrza zachowały skromne, ale autentyczne wyposażenie, które współgra z surową elegancją architektury.

Modernistyczna forma willi stanowi rzadkość wśród otwockich zabytków drewnianych. Choć inspirowana stylem świdermajer, budowla wyróżnia się prostotą i geometrycznymi podziałami, a także stonowaną kolorystyką, którą pieczołowicie odtworzono podczas ostatniego remontu. Każdy detal, od werand po okucia okienne, został wiernie zrekonstruowany na podstawie badań stratygraficznych i archiwalnych fotografii.

Znaczenie społeczne i kulturowe

Willa „U Dziadka” to nie tylko zabytek architektury, ale przede wszystkim miejsce o ogromnym znaczeniu społecznym. Przez dziesięciolecia była schronieniem dla dzieci i młodzieży, które potrzebowały wsparcia i poczucia bezpieczeństwa. Ognisko prowadzone przez Kazimierza Lisieckiego stało się wzorem dla podobnych placówek w całej Polsce, a sam „Dziadek” zapisał się w historii jako człowiek, który potrafił stworzyć prawdziwy dom nawet w najtrudniejszych warunkach.

Po śmierci Lisieckiego willa przez pewien czas pełniła funkcje państwowego domu dziecka, a w 1985 roku przeszła na własność Skarbu Państwa. W XXI wieku budynek popadł w ruinę, ale dzięki zaangażowaniu Narodowego Instytutu Dziedzictwa rozpoczęto jego gruntowną rewitalizację. Dziś willa ma szansę stać się nowoczesnym Centrum Architektury Drewnianej, miejscem edukacji i promocji tradycyjnego rzemiosła oraz ochrony zabytków drewnianych.

Remont i przyszłość willi

Remont konserwatorski willi „U Dziadka” rozpoczął się w 2019 roku i okazał się wyjątkowo wymagający. Prace objęły wzmocnienie konstrukcji, wymianę zdegradowanych elementów, odtworzenie historycznej stolarki okiennej i drzwiowej, a także rekonstrukcję werand i przywrócenie oryginalnej kolorystyki elewacji. Zadbano o każdy detal, kierując się zasadą maksymalnego poszanowania historycznej substancji budynku.

Na terenie posesji przeprowadzono także remont piwnicy ziemnej oraz wzniesiono nowy budynek techniczny, dopasowany stylistycznie do historycznego otoczenia. W planach jest stworzenie w willi Centrum Architektury Drewnianej, które będzie służyć jako punkt konsultacyjny dla właścicieli zabytkowych domów, miejsce szkoleń i warsztatów rzemieślniczych oraz centrum edukacji o ochronie dziedzictwa drewnianego. To wyjątkowa inicjatywa, która ma szansę przywrócić willi jej społeczną i kulturalną rolę.

Willa „U Dziadka” znajduje się przy ul. Adama Mickiewicza 43/47 w Otwocku. Obiekt nie jest obecnie dostępny do zwiedzania indywidualnego – wejście możliwe wyłącznie za zgodą dyrekcji Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Dojazd możliwy jest zarówno samochodem, jak i komunikacją miejską (najbliższa stacja kolejowa: Otwock lub Świder). Aktualne informacje o ewentualnych wydarzeniach, dniach otwartych i możliwości zwiedzania można uzyskać bezpośrednio w Narodowym Instytucie Dziedzictwa. Wstęp bezpłatny podczas oficjalnych wydarzeń.

Podsumowanie

Willa „U Dziadka” to miejsce, które łączy w sobie niezwykłą architekturę, bogatą historię i głębokie znaczenie społeczne. Jej losy są świadectwem zmieniających się czasów, ale także siły ludzkiej inicjatywy i pasji do tworzenia dobra. Dzięki starannej rewitalizacji i planom utworzenia Centrum Architektury Drewnianej, willa ma szansę stać się symbolem nowoczesnej ochrony dziedzictwa i miejscem, które inspiruje kolejne pokolenia. To jeden z tych zabytków, które warto obserwować i do których warto wracać, by śledzić, jak historia spotyka się tu z przyszłością.